De economische orde verandert in rap tempo. Het menselijk geluk gaat gebukt onder valuta. Of is het andersom? Het jaar 2008 luidde een 'roaring decade' in. Hoe gaan we daar mee om? Winkelstraten liggen er verpauperd bij. Allemaal lege, gestripte panden, etalages, etablissementen. Het geld lijkt niet meer op straat te liggen. Traditionele winkelketens zijn betonnen karkassen geworden; geven hun archaïsche lichamen bloot aan een nieuw soort aaseter, de Pop-up. Hele binnenstadsdelen zijn tot tragikomische kijkdozen getransformeerd, waarin hongerende koopjeswaar zich als Vale Gieren om het dode winkeldecor bekommeren. Maar is alles wel dood? Soms lijken de brokstukken, naakte muren en interieurrestanten op te springen als figuren uit de Commedia  dell'arte, opera, of avant-garditisch drama. 

Winkelleegstand als metafoor 

DURATION is de deels interactieve expositie van kunstenaar en designer Lawrence Kwakye in Poushal van de SER in Den Haag. Tot 31/3 is hij te zien. De schilderijen, wandkleden en tapijten zijn actueel, esthetisch, tragikomisch, ironisch, maar ook optimistisch. Ons Westers economisch model kent vele gezichten en tegengestelde waarden. Kwakye's oog, hand en ego zoeken een weg naar werkelijkheid, wijsheid en waarheid. Dicht op onze opportunistische huid en heel toegankelijk verleidt hij de bezoeker, onder meer tot deelname aan visuele scenes waarin hun schaduwen letterlijk achterblijven op het doek. Tableaux Vivants in magische kleurstellingen. Beeldend maar ook technisch zeer vernuftig gemaakt. De SER biedt het perfecte podium voor deze tentoonstelling van de Ghanees-Hongaarse kunstenaar Kwakye, omdat beiden discussiëren over mens, arbeid en geld in een tijd van een veranderende moraal. Wereldwijd. SH

Die even afmattende als verheffende bergwandeling. Waarom ben je er Godverdomme aan begonnen!? Telkens stilstaan, bijkomen. Elke bocht weer opnieuw. Maar dóórgaan. Hier sterven maakt je een held. Zielig maar zalig. Je zware hoofd hangt naar het smalle pad. Zweetdruppels storten als bergbeken naar beneden, op je kranige knieën. Ze glimmen. Wat zijn ze dapper, tillen zich telkens moeizaam op en vallen weer neer. Jaknikkers. Je bergschoenen sjokken en ploffen, hoesten zich voort. Steentjes knarsen onder je zolen, schieten weg naar links en rechts. Stof wolkt. Gortdroge mond, malende kaken. Een kosmos van kiezels, klei en kauwgum. Vloekend en tierend dwingt je hele lijf zich tot een absoluut nulpunt. Maar dan ineens... 

Een Engel uit het spant reikt jouw zijn witte handschoen. De laatste bocht, een ongekend steil stukje aardkorst, de horizon verschijnt. Een immens diepe zucht. Je spuugt je Stimorol  uit. Bij elke meter die je nu stijgt strekken hemelsblauwe vlagen zich sneller voor je uit. Het loodzware hoofd richt zich op, precies wanneer het rechterbeen als eerste over de Col zweeft. Als elastiek schiet het linkerbeen hem voorbij met onderaan een bungelende, weerloze enkel.  Hij knikt en vervolgens schuurt er veel huid over droge kleikorrels, twee meter naar beneden. Een sierlijke maar genadeloze splitbeweging volgt. Je kont stuitert over het Pleistoceen. Je ligt stil, half op je rug. Hernia. Predestinatie. Maar de Goden hebben gekozen en...

Van het ene op het andere moment ben je deel van de Schoonheid. Onbeholpen liggend kreun je van pijn en genot. Wit betopte, zwarte bergmassieven, glinsterende turquoise meren, vlekkerige dorpen, effen steden. Doodstil. Strelend windje. Je ademhaling kalmeert, je lichaam trekt zich terug en je geest keert weer. Vanaf het mooiste balkon kijk je zowel naar het boven- als ondermaanse; naar het ontzagwekkende dak van Moeder Aarde met diep in haar schoot de stoeiende mensheid. Iets verhoogt je bewustzijn. Je bent weer even opgenomen in je dooier. Door die onzichtbare eierschaal. Gewichtloos. Pijnloos. Renaissance. De cirkel is rond. Je neemt een slok bronwater. Klaar voor het volgende hoofdstuk in je aardse stroom. Een nieuwe reis met fraaie vergezichten. Waarheen? Gewoon daarheen. Zeker weten. Perpetuum mobile. SH

Redacties en media bedenken enquêtes om nieuws te maken en meer lezers te trekken. Oplages en communities staan onder permanente druk. Het is creatief en spannend journalistiek werk. Als een groep mensen iets vindt, zegt dat iets over het grotere geheel. Het pars pro toto-principe. En hoe ongebruikelijker of spectaculairder die 'ietsen' zijn, des te groter het nieuws en de kans op aandacht van collega-media en dus op meer lezers. 

Intrigerend aan dit journalistieke fenomeen, ook bekend als poll of peiling, is de vermeende geloofwaardigheid ervan en de emotionele impact die dat heeft. Iets dat rondom de laatste Amerikaanse presidentsverkiezingen pas echt goed lijkt door te dringen. Want de nieuwswaarde van enquêtes en peilingen wordt sinds enkele maanden ernstig in twijfel getrokken, omdat ze niet met de werkelijkheid strookt. Tegen alle logica in, volgens allerlei deskundigen, wint Donald Trump de verkiezingsrace. En nog navranter, zo lezen we in diverse media, met minder stemmen dan tegenkandidaat Clinton. 

We zakken iets dieper. Denken, willen en doen zijn altijd al tegenstrijdige kenmerken van het menselijk ras geweest. Dat begint bij onszelf, het individu, en geldt in verhevigde mate voor de groep. Voetbalwedstrijden eindigen niet zelden anders dan van te voren door publiek en spelers zelf in de media aangekondigd. Getuige het moment in 2016 dat Ajax verliest van De Graafschap en PSV, landskampioen wordt? Vreugde, droefheid en woede. Verdeelde gezinnen en families, rouwende of juist triomferende dorpen en steden. 

Peilingen, enquêtes, polls passen helemaal in onze natuurlijke aanleg voor drama en romantiek. Het zijn sociale gereedschappen die vreemd genoeg ons zelfbewustzijn lijken te versterken. Waarschijnlijk omdat we ons daarmee meer bij een groep vinden horen en dat geeft een veilig gevoel. Als cijfers achteraf ook nog eens jouw keuzes bevestigen, dan groeit je eigenwaarde. De werkelijkheid omarmt je als een warm bad. Je hebt het bij het rechte eind, de waarheid staat aan jouw kant, je mag er zijn. Wie wil dat nu niet ervaren? 

Maar werkelijkheid en waarheid blijken twee verschillende werelden. Bijna zoals leven en dood, de ene keer ultieme uitersten en even later close friends. Ongrijpbare schaduwen. Illusies. En diep in ons zelf voelen we dat. Peilingen en enquêtes spelen een spel met dat onderbewustzijn. Wat is er spannender om dat spel mee te spelen, werkelijk en waarheid te tarten om te kunnen juichen òf huilen, samen met de roedel, op de overwinning van het leven òf de dood. Zeker als het -misschien-  meer lezers op oplevert. SH

Als iemand zo maniakaal is om een ander van dichtbij met een vuurwapen dood te schieten, zonder meteen de hand aan zichzelf te slaan, manifesteert hij zijn dwangmatige en suïcidale geest. Hij verklaart zich officieel tot publieke tijdbom en dat geeft hem, nolens volens, een onaantastbare status. Hij die absolute controle heeft over leven en dood. "What else?" 

Ja, wat dan verder nog? De doodstraf? Vergiffenis? Dat laatste helpt alleen onszelf, niet de maniak; creëert ruimte in onze eigen geest, niet in die van hem. Hij blijft een tijdbom. Met de doodstraf verlagen wij onszelf tot dierlijk niveau, sluiten de poorten van ons onderscheidende geweten en keuren feitelijk goed, wat hij gedaan heeft. Dat is onmenselijk. 

Wat zowel de dader als ons effectieve ruimte en bevrediging zou kunnen geven, is accepteren dat zijn geest absolute controle over leven en dood wil en hem daarom eenmalig de keuze te geven tussen levenslange detentie of vrijwillige levensbeëindiging. Dan hoeven wij ons, bijvoorbeeld, niet meer op te winden over 'De zaak Volkert van der G.'. SH

Op weg naar huis in de auto. We rijden weer langs dat ene benauwde stukje op de dijk langs de maas. Nog 5 minuten dan zijn we eindelijk thuis denk ik nog eens bij mezelf. Nog geen 10 seconden later gaat het compleet mis. De groene Volvo waar ik me in bevind glijdt van de dijk af het water in. Langzaam, tergend langzaam vult de auto zich met water. Ik schiet in paniek. Zwemmen is immers niet m'n favoriete ding en mijn adem lang inhouden al helemaal niet. Maar ik moet nu toch echt lang mijn adem gaan inhouden. Ik zoek alvast het hamertje wat altijd in de auto ligt om de ruit mee in te tikken. Shit! Hij ligt niet op de vaste plek. Ik probeer hem in alle snelheid nog te zoeken, maar voordat ik het weet zijn we kopje onder. Het is een complete chaos in mijn hoofd. Ik weet niet wat ik moet doen. Ik ga dood! FH

Ze schreven me onlangs een vertederende brief waarin ze vragen om een vast plekje in mijn blog. Ik mag ook gerust hun trouwfoto publiceren. Ana en Ano. Ik citeer: "Wij zijn vorige maand getrouwd, na 26 jaar verkering. Best apart. Heel graag willen we onze bijzondere kijk op de wereld van vandaag delen. We hebben veel te vertellen en hebben best ook wel een mening."

Opmerkelijk voor mij was dat Ano in de brief onthult dat hij op dit moment bij een callcenter voor 50+ werkt. Toen ik hem belde en uitlegde dat mijn blog van oktober toevallig over dat anonieme belwerk gaat, reageerde hij spontaan: "Oh, dat kan ik dan best geweest zijn, maar eigenlijk zoek ik een baantje als schrijver of correspondent." Ik hield meteen van die man.

Bij Ana twijfelde ik even. Op de huwelijksfoto ziet ze er lieflijk en toegewijd uit, maar toen ik het duo thuis bezocht en vroeg wat voor werk Ana deed, zei ze op zakelijke toon: "Ik kijk altijd nauwkeurig de stukjes van Ano na en zeg dan meteen wat hij moet verbeteren." Ik dacht o jee.  Maar een lieve glimlach volgde. "Want hij is zwaar dyslectisch en schrijft alles zoals het klinkt." Ook Ana stal mijn hart na deze ontwapenende verklaring. 

Ano en Ana blijken een twee-eenheid, zitten naast elkaar en houden elkaars handen vast. Tijdens het tweede kopje thee verrasten ze me wederom. "We maken ook allebei muziek". Ano wees trots naar de piano. Even later klonk er een virtuoos stuk quatre-mains door de kamer. Ik smolt als boter. Die moet ik hebben, wist ik zeker. Het echtpaar Nimus krijgt een vaste plek in mijn blog. SH

Zijn er meer tijdgenoten van mij die de laatste maanden zeer ernstig worden van de melding ‘Anoniem’ op hun smartphone? Ik krijg er zelfs meerderen die welgeteld 6x per dag, omstreeks hetzelfde tijdstip, op mijn display oppuppen. Betreffende callcenter-medewerker moet volgens mij na zijn laatste poging, om precies 5 seconden voor 5 als een robot zijn vrije avond tegemoet treden, de fantasievolle wereld in. 

Ik raak er, op momenten als deze, door geïnspireerd en krijg weldadige brainwaves, word fan. Zo’n belstudent beschikt over topsportgenen en moet onmiddellijk gerekruteerd worden voor het Nederlands Elftal. Hij is een evolutionair wonder, een survivor. Een killer die subiet uit de anonimiteit gehaald moet worden. The most deadliest human animal.

Tenminste, dat hoop ik voor hem, want ik heb gemerkt dat mijn ringtone, naarmate de dagen vorderen, systematisch van 8 keer per call, naar exact 4 keer per call overgaat. Strategie van de unitmanager? Waarschijnlijk niet om zijn wonderboy of –girl te beschermen, maar zijn eigen baan. Time is money. Of is het andersom? Money is time. Die belstudent is gewoon slim. Ja! Thuisgekomen na een productieve dag en een lekker pilsje gaat hij energiek verder met zijn (nu al) spraakmakend onderzoek naar de Evoluties binnen Outbound Marketing. SH

Mijn vrouw geeft al enige tijd  twee Syrische kinderen les op een basisschool. Een jongetje en zijn zusje. Aanvankelijk, voor mij, de oveelste anonieme figuren uit het tableau vivant: 'Het Europese Vluchtelingenvraagstuk'. Maar mijn nieuwsgierigheid bracht snel grote nuance. Mijn onverschilligheid kreeg een genadeloze klap. Avondmaaltijden liepen uit op urenlange onderwijs-conferenties. De vraagstukken die ineens centraal stonden waren heel andere: pedagogische en didactische. Hoe communiceer jij eigenlijk met die kinderen? Hoe is de onderwijskundige kijk op zaken in hun cultuur? Zijn de lees- rekenniveaus te vergelijken? Kun je onze methodes wel1 op 1 gebruiken? Is hun woordenschat niet anders? Maar het meest indringende: hoe heten ze eigenlijk, die kinderen? Ja, en hoe schrijf je hun namen dan?

In enkele avonden was het kille Europese vluchtelingenvraagstuk getransformeerd in een vurig verlangen om twee ontheemde kinderen vooruit te helpen. Een maatschappelijke kwestie had ineens twee namen, twee lichamen en twee kloppende harten. Of eigenlijk drie, want mijn hart ging mijn hersenen overstijgen. Ik kreeg enkele woordjes in Syrisch handschrift, op lijntjespapier, van de oudste, een jaar of tien. Wonderlijke vormen. 

Syrisch. Een schrift van rechts naar links, alleen bestaande uit lettergrepen. Het jongetje heeft mijn eigen naam ergens opgeschreven. In het Syrisch. Whaauw! Ik wrijf er met mijn hand over. Pure kunst. Wat schuilt er allemaal achter deze unieke potloodstrepen? Nooit meer zal ik mensen als vraagstuk ervaren. NOOIT!  SH

Lees het even. Rederijkers oog viel op het briljante nieuwsfeit hiernaast. Waarom briljant? Omdat het PR-hart van de marketeer hier van opwinding gaat fibrilleren. Want wie had dit grote onrecht niet hard willen uitschreeuwen?! Deze perfecte nieuwskiller stond pontificaal tussen alle andere wereldnieuws in de NOS-app. Uit betrouwbare bron weet Rederijker dat dergelijke sensationele berichten niet zelden tijdens een board-meeting, met borrel en benen op tafel, geconcipieerd worden. Pijn is fijn, vooral als het gratis is, heerlijk en helder leest en de aandacht trekt van de machtige, maar ook soms onnozele nieuwsmedia. Maar het belangrijkste: als het maar verkoopt.

"Nederlandse retailer wordt op zijn rug gedwongen door multinational" had er ook boven kunnen staan. Of creatiever "Bier wordt olifant fataal." Trouwens een heel ander scenario zou ook nog kunnen. Matchfixing? Een schuimend duet tussen Jumbo-geel en Starbottle-groen om wat extra aandacht te vragen vanwege het bieronvriendelijke, koude weer. En bovendien is de EK in Frankrijk bijna afgelopen... 

En nee, het zou toch niet zo zijn dat de NOS omgekocht is? Een uit de hand gelopen dronken trio in het openbaar? Nee, dat gelooft Rederijker niet. Uitgesloten. Bier drinken op straat mag niet. Da's openbare dronkenschap en daar staat een boete op. Foei! SH